SON yıllarda tamamen doğal taşlarla inşa edilen binalar daha çok tercih edilmeye başladı.
Söz konusu evlerin daha sağlıklı olduğu yönünde genel bir kabul var. İnşa edilirken maliyeti yüksek olsa da, uzun vadede bakım gerektirmediği için daha ekonomik olduğu düşünülüyor. Betonarme ev gibi boya ya da ahşap ev gibi vernik ve koruyucu bir malzeme gerektirmeyen taş evler, yazın serin kışın sıcak olmalarından ötürü de tercih ediliyorlar.
TAŞ ÇEŞİTLERİ
Türkiye’de çok zengin doğal taş kaynakları var. O yüzden her yörede ya da şehirde farklı yapı taşları kullanıldığını görmek mümkün. Muğla, Bodrum, Antalya, Denizli ve Kütahya ince, yüzeyi düzgün ve sert taşlarıyla ün yapan yerler. Bölgede bol miktarda ponza taşı görünümünde volkanik püf taşı bulunuyor. Ayvalık, Bergama, Trakya ve Aksaray’ın granit tarzı doğal taşları ise yer ve duvar kaplaması olarak kullanılıyor. Denizli traverten, Kayseri, Kırşehir, Kırıkkale, Çorum ve Nevşehir ise püf volkanik taşları ile ünlü.
Bu şehirler, volkanik püf taşı yönünden oldukça zenginler. Yine taş evleri ile ünlü yerler arasında Kars, Erzurum, Mardin ve Midyat’ı da saymak mümkün. Mardin’de çok sayıda ocaktan çıkarılan sarı kalker taşı, bölgede yapı üretimine de egemen olmuş. Şanlıurfa’da da bölgeye özgü kalker (nahit) taşından yapılan evleri görmek mümkün. Bodrum ve Alaçatı da geleneksel taş evleriyle ünlü yörelerimizden. Side’de de tamamen yöresel taşlardan yapılan taş evler var. Antakya’daki Sille taşı taş evler ise avluları ile ün yapmış.
HANGİ TAŞ NEREDE KULLANILIYOR?
Taş ev yaptırma kararı verirken yörenin iklim ve yapı şartları önem taşıyor. Sert, işlemesi zor olan bir taşın yapıda kullanılması oldukça zor. Rutubete ve neme dayanıklı olmayan, ısı yalıtımı sağlamayan çok hafif taşları da her bölgede kullanmak mümkün değil.
Sağlam bir püf taşı ile tüm evi inşa etmek olanaklı. Ancak kullanılan püf taşının kimyasal ve fiziksel testlerinin yapılmış olması veya biliniyor olması şart. Granit tarzı doğal taşlar ise yer kaplaması veya duvar kaplaması olarak kullanılıyor. Türkiye’de ciddi anlamda mermer rezervi var. Bilecik, Afyon gibi şehirlerdeki mermer yataklarından çıkan mermerler ile yine yöresel taşlar kombine edilebiliyor.
İnce ve yüzeyleri düzgün volkanik püf taşlarıyla ün yapan Muğla, Bodrum, Antalya, Denizli ve Kütahya’da, söz konusu taşlar, bina cephelerinde ve döşeme kaplaması olarak kullanılıyor. Çıkarıldığında işlenmesi kolay olan püf taşları, hava ile temas ettikten sonra durdukça sertleşiyor.
Mardin ve Midyat civarında bulunan sarı kalker taşları da çıkarıldığında işlenmesi kolay olan taşlardan. Bölgede taş işçiliği hala yaygın. Bina yapımı için çok uygun bir taş olan kalker taşı, ihraç da ediliyor. Konya Selçuklu Sille yöresinde çıkan Sille Taşı da ev yapımında kullanılan taşlardan. 2 bin dereceye kadar ısıya dayanıklı olmasından dolayı sıklıkla fırınlarda kullanılıyor. Muş’ta çıkarılan Liz taşı da ev yapımında kullanılıyor. Güneydoğu Anadolu’da kıymık, minare karası, havara (beyaz taş) ve kara taş da bina yapımlarında kullanılıyor. Kara taş, çok sert ve işlemesi oldukça zor. Örneğin, Diyarbakır surları kara taştan inşa edilmiş. Havara taşı ise tebeşir gibi yumuşak ve beyaz renkte. Kolay kesilip işlendiğinden işçiliği de oldukça ucuz. Bitlis taraflarında Ahlat taşı, Kastamonu ve Batı Karadeniz taraflarında da ev yapımlarında kayrak taşı kullanılıyor.
SİZ DE İNŞA ETTİREBİLİRSİNİZ
Bir arsa veya araziniz varsa siz de taş ev yaptırabilirsiniz. Ancak taş ev inşa eden bir firmayı aradığınızda, sadece taşın metrekare fiyatını öğrenmek sizi yanıltabilir. Çünkü firmalar size sadece taşın metrekare ve nakliye fiyatını söyleyecektir. Oysa evin yapılacağı yerin ve evin metrekaresi, evin tamamen doğal taşlardan mı yapılacağı ve evi inşa edecek ustanın yevmiyesi önem taşıyor.
Yöresel eve 10 bin TL hibe
İster köyde isterseniz şehirde eğer yöresel tarzda bir ev yaparsanız, devletten 10 bin TL hibe alabilirsiniz. Verilen hibeden yararlanmak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na başvuru yapmanız yeterli. Bakanlık, kırsal alanlarda ya da şehir merkezlerinde evini yıktırıp yöresel tarzda yeniden yaptıranlara 10 bin TL hibe verme kararı aldı. Bakanlığın önümüzdeki birkaç ay içinde başvuruları kabul etmesi bekleniyor. Programın detayları henüz açıklanmadı. Ancak, Bakanlık yetkililerinin verdiği bilgiye göre, her bölge için en az 12 tip proje hazırlanacak. Yaşadığınız bölge için hazırlanan bu farklı yöresel ev modellerinden istediğinizi seçerek inşa ettirebileceksiniz. Karadeniz Bölgesi’nde konuyla ilgili çalışmalar tamamlandı. Diğer bölgeler için çalışmalar devam ediyor. Kentsel Dönüşüm Yasası kapsamında Bakanlar Kurulu Kararı ile riskli bölge ilan edilen alanlarda evini yenileyecek olanlar da bu teşvikten faydalanabilecek. Bu uygulamadan Türkiye’nin yedi bölgesi de yararlanabilecek. belediyelerden izin almakta zorluk çıkabiliyor. Taş ev konusunda belediyelerimiz çok bilinçli değil. Ama bütün eski taş yapılara bakın hiç birinde taşıyıcı sistem yoktur ve çok da sağlamdır. Betonarme bir binanın ömrü 40-50 yıl ise taş binanın ömrü sonsuzdur. Boya yapılmadığı ve taşın gözenekleri kapatılmadığı için, çok sağlıklı ve doğayla uyum içerisindedir.
Taş evler, özellikle astım hastaları için sağlıklı bir yaşam alanı sağlar. İnşa ettiğimiz taş evlerin metrekaresi bin 400 lira civarında. Yani arsa hariç 100 metrekare büyüklüğündeki bir taş evin anahtar teslim maliyeti 140 bin TL’yi bulur. Bilgetekin, iç piyasaya ise sadece ihraç fazlası ürünleri verebildiklerini belirtiyor. Eskitme ve patlatma olarak iki farklı yöntemle üretilen traverten taşları, duvar yapımı ve dekorasyonunda, bahçe peyzajında zemin kaplaması olarak kullanılabiliyor. Bahçe peyzajında kullanılan travertenin metrekaresi 15 TL’den, döşemelik traverteninki ise metrekaresi 25 TL’den başlarken, duvar taşı olarak travertenin metrekaresi 49 TL’ye kadar çıkıyor.
Bitlis’in Ahlat ilçesinde çıkarılan ve bölgede bina, çeşme, cami, minare yapımında kullanılan ısı ve yalıtım özelliği bulunan Ahlat taşının metrekare fiyatları ise cinsine göre değişiyor. Ahlat Sınırlı Sorumlu Doğal Yapı Taşı Kooperatifi tarafından üretilen Ahlat taşlarından, beyaz taşın metrekaresi 40 TL’ye, kırmızı ve siyah taşın metrekaresi 32 TL’ye, kamer renkli taşın metrekaresi ise 30 TL’ye satılıyor.
Sille taşı ısıya dayanıklı bir taştır. Ev yapımında kullanıldığı gibi tarihi binaların ve kemerlerin restorasyonunda da kullanılıyor.
Bina kaplaması olarak ve ağırlıklı olarak fırın yapımında da kullanılan Sille taşını, Türkiye’nin her yerine gönderiyoruz.” İşlenmemiş Sille taşının metrekare fiyatının (nakliye hariç) 80 TL olduğunu ifade eden Şahin, işlenmiş taşın metrekaresinin ise 150-160 TL’ye kadar çıktığını söylüyor. “Bunlarla uğraşamam!..” diyenlerdenseniz, sizin için Türkiye genelinde satılık taş evleri araştırdık…
“Taş evlerin ömrü çok uzun”
Taş ev yaptırmanın maliyeti, betonarme eve göre daha pahalı. Ama kullanımı betonarme evlere göre çok daha uzun. Çeşme Alaçatı bölgesinde kullandığımız Alaçatı Taşı’nın metrekaresi 2 bin TL. Diğer bölgelerde taşın cinsine ve özelliğine göre metrekare fiyatı bin 500 TL’ye kadar düşer. Taş evleri ağırlıklı olarak Mardin, Diyarbakır, Erzurum, Kars ve Muğla taraflarında görmeniz mümkün.
Bölgelere göre taşın özelliği değişir. Örneğin, Urla bölgesinde çıkan taş, kaya gibi çok serttir. Bizim Alaçatı Taşı ise ocaktan çıkarırken ve işlerken yumuşaktır, işlemesi kolaydır.
Doğal Taş Durdukça Sertleşir.
Alaçatı’nın eski Rum mimarisinden örnek alınarak taş sıva üzeri renkli duvarlar, cumbalar, Fransız balkonlar, üst balkonlarda ve girişlerde keyif pergolaları ve bahçe peyzajı düşünülerek tasarlanan ve ahşabı taşla buluşturan evler, kışın sıcak yazın serin tutma özelliğine sahip.
Türkiye’de en çok taş ev villanın yaptığı bölgeler “Çanakkale-Ayvalık, İzmir-Foça, İzmir-Urla, Muğla-Datça, İzmir-Alaçatı, İzmir-Çeşme, Bodrum-Gümüşlük, “